پژوهشی بر رابطه همبستگی مابین کیفیت‌های محیطی و تداوم حیات شهری در عرصه‌های عمومی

شرایط پیچیده زندگی امروز سبب پیچیدگی مسایل شهری شده و مفهوم بسیاری از فضاهای شهری را دگرگون ساخته است و تنها مفهومی که از عرصه‌های عمومی شهری به جای مانده است، مسیرهایی برای ارتباط فضاهای خصوصی است و اهمیت بیش از اندازه سرعت، تکنولوژی و زمان، انسان معاصر را به حرکت سریع ماشینی در بین فضاهای خصوصی ترغیب می‌کند. نادیده‌انگاری ارزش‌های اجتماعی، فرهنگی و هویتی نهفته در فضاهای شهری، بی‌توجهی به ارتقای کیفیت‌های محیطی در فضاهای شهری و کیفیت‌های موثر در پیوندها و جابجایی‌های شهری و تاکید صرف بر ادراکات ذهنی طراحان شهری یا معماران، سبب شکل‌گیری فضاهایی مردم‌گریز در ساختار شهری شده است که توانمندی مورد انتظار را نخواهند داشت، که محیطی پاسخگو و منعطف در برابر رفتارهای شهروندی باشد. افزایش کیفیت زندگی شهروندی و حیات اجتماعی در فضاهای شهری، یکی از چالش‌های حرفه طراحی شهری بوده و نظریات بسیاری بر مبنای شرایط و تجربیات مختلف مطرح شده است. در این راستا، سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از شاخصه‌های مطرح در علوم اجتماعی اخیراً در حوزه طراحی شهری، به عنوان ابزاری هرچند مفهومی، جایگاهی ویژه یافته است. در این پژوهش، با توجه به اینکه ارتقای کیفیت‌های محیطی، به عنوان راهکار ارتقای حیات شهری مدنظر است، سعی بر آن است که با جستجوی روابطی منطقی مابین سطح شاخص سرمایه اجتماعی و کیفیت‌های محیطی، بتوان با ارائه رویکردی شهرسازانه از سرمایه اجتماعی، آن را به عنوان ابزاری عملیاتی در طراحی شهری به کاربست. کیفیت‌های محیطی انتخاب شده در این پژوهش در راستای پاسخگویی به نیازهای رفتاری کاربران فضا، خلق فضاهای شهری اجتماع‌پذیر و ارتقای تعاملات اجتماعی در فضاهای شهریست. جهت حصول نتیجه نهایی پژوهش و یافتن رابطه همبستگی مابین سطح تعاملات اجتماعی و سطح کیفیت‌های محیطی، کمی‌سازی کیفیت‌های محیطی انجام گرفته است تا بتوان نتایج کمی‌شده کیفیت‌های محیطی با سطح شاخص سرمایه اجتماعی که از تحلیل پرسش‌نامه‌های برداشت‌شده در محدوده بدست آمده است، را با هم قیاس نمود؛ در راستای کمی‌سازی کیفیت‌های محیطی، تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در دو مرحله، جهت تعیین اوزان هریک از زیرسنجه‌های کیفیت‌های محیطی و همچنین جهت تعیین اوزان هریک از کیفیت‌ها برای محاسبه برآیند نهایی کیفیت‌های محیطی اعمال شده است. نتایج پژوهش حاضر مبنی بر وجود رابطه مستقیم مابین سطح شاخص سرمایه اجتماعی و برآیند زیرسنجه‌های کیفیت‌های محیطی در محله جلفای اصفهان به عنوان نمونه مطالعاتی است. در عین حال روابط بدست آمده روابطی غیرخطی هستند که دلیل آن را می‌توان در وجود فاکتورهای متعدد دخیل در سرمایه اجتماعی و پیچیدگی روابط مابین آنها دانست.